Waar komt emotie eten vandaan en hoe kun je het stoppen?

Besef je wat emotie-eten is

Emotie eten of stress eten, is wanneer je eet om te ontsnappen aan de slechte gevoelens die je ervaart, in de hoop dat je je beter voelt. Soms is het een bewuste beslissing, maar vaker is het gewoon een hersenloze reactie op een vage, negatieve emotie. Je weet misschien niet wat je dwars zit, maar je wilt gewoon een zak chips of reep chocolade want dat is het enige waar je nu zin in hebt. Dat is je reptielenbrein die zijn werk doet. Het reptielenbrein is het oudste stukje hersenen wat je bezit. Je hersenen bestaan uit drie delen en in volgorde van het jongste naar het oudste deel zijn dat: het menselijk brein (de neocortex), het emotionele/zoogdieren brein (limbisch brein) en het reptielenbrein. Het reptielenbrein onthoudt niets en denkt niet logisch na. Het reageert alleen maar op externe prikkels. Angst, vraatzucht, dominantie, hebzucht, paringsdrift, dwangmatigheid…. Het reptielenbrein is het dier in ons dat geprogrammeerd is voor slechts 1 ding: overleven.

Ons reptielenbrein en emotionele brein overheersen vaak ons rationele brein. Ga maar na: je weet dat je dat rondje moet gaan hardlopen om je conditie te verbeteren en toch zet je nog 1 aflevering van je favo serie aan. Je weet ook dondersgoed dat als die ene stroopwafel eet, je ook een tweede wilt, en dat dus niet bevorderlijk is voor je figuur en je daarmee je eigen gewichtsverlies saboteert. En toch neem je beiden koeken.

Waar is dat in hemelsnaam goed voor? Voor je energie besparing. Het reptielenbrein is ons oerbrein en dat past eigenlijk niet echt meer bij de tijd van nu. Vroeger moesten mensen dagen lopen om voedsel te verzamelen en jagen kostte enorm veel inspanning. Het moest ook elke dag opnieuw want vers voedsel bederft snel. Alle energie die men dus kon besparen, werd bespaard. Lekker gaan zitten wanneer je kunt, vooral niet blijven staan. Werd er iets gevonden met vetten of fruitsuikers? Opeten! Want je weet nooit wanneer je een beer op je pad tegenkomt waardoor je die energie nodig hebt om weg te sprinten. Heel handig allemaal.

Echter, tegenwoordig rijden we met de auto 1 maal per week naar de supermarkt en kunnen daar alles halen wat ons hartje begeert. We eten nog steeds alsof we ieder moment een beer tegen kunnen komen, maar dat gebeurt natuurlijk niet meer.

Is het emotionele of fysieke honger?

Je zou denken dat ons menselijk brein de overhand heeft, we zijn immers allemaal keurige rationele wezens. Maar onze overlevingsdrang is zo sterk dat je daar met je neocortex amper van wint als het erop aan komt. Door je te gaan beseffen welk brein er “aan het woord” is in je hoofd, kun je wel meer invloed uitoefenen op je eigen gedrag. Er zijn weinig tekenen die je kunnen helpen om emotionele honger/stress te onderscheiden van echte, fysieke honger maar ze zijn er wel:

• Eten uit emotie komt meestal plotseling op gang. Je begint je gespannen of verveeld te voelen, en BAM! Je verlangt naar nacho's. Fysieke honger daarentegen, heeft de neiging om geleidelijk op te komen. Je begint honger te krijgen, maar je kunt nog wachten met eten, wat je de tijd geeft om verstandig te kiezen en die honger te stillen met iets dat goed voor je is. Doe dit dan ook vooral met iets kleins. Enkele snoeptomaatjes of een appel kunnen al helpen. Als je wacht tot je “hangry” wordt, is het te laat en neemt je reptielenbrein het over.

• Stress veroorzaakt meestal een verlangen naar voedsel dat zoet, vet en calorierijk is en is vaak zeer specifiek (niet gewoon “chocolade”, maar “een grote triple chocolate cookie met choco chunks van de Appie”). Als je fysiek honger hebt, klinkt eten in het algemeen goed voor je. Je bent bereid om verschillende opties te overwegen die je fysieke honger stillen, wat betekent dat je meer kans hebt om een betere keuze te maken.

• Zodra je fysieke honger gestild is en je comfortabel verzadigd bent, is het een signaal dat je genoeg hebt gehad en dan krijg je het gevoel te willen stoppen met eten. Maar wanneer emoties de overhand hebben, is het gemakkelijk om te negeren wat je maag je vertelt en eet je gedachteloos veel te veel, terwijl je probeert jezelf beter te laten voelen. Bodemdrang speelt op. Stop direct zodra je dit merkt.

• Stress-eten kan je stemming tijdelijk verbeteren. En dan ineens, net zo snel als het rotgevoel verdween, steken schaamte en schuldgevoelens de kop op. Wanneer je echter een maaltijd hebt gegeten die je fysieke honger gestild heeft, voel je je achteraf niet schuldig dat je die hebt gegeten.

Tips voor het omgaan met stress eetgedrag

Het belangrijkst is natuurlijk dat je deze nare gewoonte afleert. Emotionele eters versterken voor zichzelf het idee dat eten de beste manier is om negatieve emoties te behandelen. Naast dat het slechts een uitstel van het probleem is, is het ook ongezond voor je immuunssysteem.
Dat afleren is in het begin misschien wat lastig. Naast dat het voor ons allen een roep van het oerbrein is, begon het patroon voor velen van ons al toen we nog een kind waren. Als we huilden kregen we wat lekkers zodat we op zouden houden en onze ouders even rust hadden. Je hebt het vaak niet eens door. Net als andere slechte gewoonten, gebeurt emotie-eten voordat je zelfs maar de kans hebt gehad om erover na te denken. Je moet dus je slechte gewoonten ‘leren herkennen’ en iets anders doen dan eten als je een slechte dag hebt gehad. Je wilt toch geen dier zijn? Zeg hardop tegen jezelf: “ik ben meer dan mijn reptielenbrein.”

• Houd een voedingslogboek bij - Een voedingslogboek kan je helpen om in te zien wat je stress veroorzaakt bij het eten. Wanneer je de behoefte voelt om te eten, noteer dan hoe hongerig je bent op een schaal van 1 tot 5 (1 = ik heb echt trek en lust best een appel; 5 = ik wil gewoon NU iets lekkers! Ga weg met die appel ). Schrijf daarna op hoe je je je op dit moment voelt en wat er gebeurd is die dag. Dit kan gewoon in steekwoorden.

• Erken je gevoelens - Je weet dat emoties de trigger zijn voor je emotie snacking, dus waarom zou je ze niet erkennen? Het is niet erg om soms boos, eenzaam of verveeld te zijn. Dat heeft iedereen. De gevoelens kunnen onaangenaam zijn, maar ze zijn niet gevaarlijk en je hoeft ze niet altijd direct ‘weg te vegen’.

• Houd de controle over je emoties - Elke keer dat je eet als reactie op stress, is het slechts een teken dat je niet kunt omgaan met je emoties. Wanneer stress toeslaat, vraag jezelf dan af: “Wat is het ergste dat er gebeurt als ik niet eet?” Ja, je stressniveau kan een beetje stijgen, maar het gevoel zal voorbijgaan. Oefen het tolereren van je emoties, of het vinden van andere manieren om met je stress om te gaan.

• Zoek alternatieven voor eten - Neem een paar momenten om na te denken over je gevoelens en manieren om je probleem op te lossen. Maak een lijst van dingen die je kunt doen in plaats van te eten, zoals een rondje wandelen, even helemaal uit je plaat gaan op je favo nummer, met je huisdier spelen, een vriend(in) bellen om je verhaal even kwijt te kunnen of mediteren.

• Stel het uit - Stress-eters zijn vaak bang dat als ze de drang om te eten niet bevredigen, het verlangen alleen maar erger wordt. Maar wanneer ze vertragingstactieken beoefenen, zijn ze vaak verbaasd dat de drang gewoon voorbijgaat. In plaats van onmiddellijk toe te geven aan je driften, beloof je jezelf dat je een half uur zult wachten. Vaak gaat het verlangen dan vanzelf voorbij.
  Hier moet bij vermeld worden dat het een oefening is voor gevorderden. Als je deze als eerste van het rijtje uitprobeert, kan het zijn dat je na dat half uur alsnog naar de koelkast rent.

Wat je ook doet, wees aardig voor jezelf. Je bent jezelf niet aan het straffen maar je bent een verandering aan het doorvoeren. Dat kost altijd wat tijd. Geef jezelf de tijd om te werken aan je emotie-snacking. Mocht het toch niet lukken, kun je altijd professionele hulp zoeken.

Voedsel foto gemaakt door freepik - nl.freepik.com