Als je iets te heftig doet, behaal je ook geen resultaat

Misschien kent u zulke mensen wel. Zij zijn trots op hun perfecte eetgewoonten en kijken neer op anderen die niet zo’n ijzeren wil lijken te hebben. Zij besteden het grootste deel van hun tijd aan het plannen, voorbereiden en eten van de perfecte maaltijden. Zij kiezen hun voeding uitsluitend op basis van de voedingswaarde. En, voor velen die op zoek zijn naar het perfecte dieetplan geldt; hoe strenger het dieet is wat iemand volgt, hoe meer respect zij voor die persoon hebben.

In 1997 suggereerde de arts Steven Bratman uit Colorado in een artikel in een yogatijdschrift de term ‘orthorexia’ (‘orthos’ betekent correct of recht) te gebruiken om mensen te beschrijven die zo onnatuurlijke zijn gefocust op het consumeren van een perfect dieet.

Mensen die geobsedeerd zijn over alles wat zij eten, kom ik vaker tegen dan je zou verwachten. Velen houden een logboek bij van alles wat zij doorslikken en meestal weten zij al ruimschoots, soms zelfs al dagen van tevoren, wat ze gaan eten. Zij kunnen eindeloos lang doorpraten over de voedingswaarde van gerechten die zij thuis bereiden, maar wanneer hen vraagt hoe het eindresultaat smaakt, staan zij met een mond vol tanden. Spontaan eten en genieten van de geneugten van het gehemelte krijgen vaak geen prioriteit meer.

Wanneer de voedingsnormen zo hoog worden gesteld, is niet verrassend dat het erg moeilijk wordt om bij iemand anders te eten. In restaurants zullen orthorexics het bedienend personeel over elk detail eindeloos instrueren en ongevraagde informatie geven over de herkomst van de ingrediënten en de bereidingswijze van elk gerecht en toch nog moeite hebben om voeding te kiezen die bij hun dieet past. Het is niet verrassend dat dit tot een volkomen sociaal isolement kan leiden.

Sommige psychologen denken dat aan orthorexia een angststoornis ten grondslag ligt, terwijl anderen denken dat het eerder een obsessief-compulsieve stoornis is. Anderen zeggen weer dat het eenvoudigweg een geval is van een hyperfocus op iets dat gezond is, net als een workaholic, of een obsessieve sporter. Wellicht is daar niets mis mee.

Zoals oorspronkelijk door Bratman gedefinieerd, is de term orthorexia bedoeld om de ‘health food junkie’ te beschrijven. En dan diegenen die uitsluitend worden gedreven door het verlangen om gezond te eten en niet door het verlangen om minder te eten. Dit is een belangrijk onderscheid. Want hoewel het als een eetstoornis klinkt, wordt orthorexia althans in de geest waarin de term oorspronkelijk werd bedacht niet als zodanig beschouwd. Het wordt alleen problematisch wanneer een dieetplan te ver wordt doorgevoerd en tot een aanzienlijk gewichtsverlies leidt.

Er zijn ook gezonde eters die geen ernstig ondergewicht hebben en die wel iets weten te vinden om te eten als zij uit zijn met familie en vrienden. Zij gebruiken hun strenge discipline met succes. Voor diegenen die wat meer ontspannen zouden moeten zijn, kan gedragstherapie nuttig zijn. Door het leren vervangen van obsessieve gedachten door een gezondere houding ten opzichte van voeding, kan men leren de teugels een beetje te laten vieren als het om dieet volgen gaat.